Links Sitemap Venhuizerweer voor mobiel Sitemap

Mercurius

Bron: Bill Arnett & Guido Hemeleers

Mercurius is de planeet het kortst bij de Zon en de achtste in grootte. Mercurius is kleiner in diameter dan Ganymedes en Titan maar weegt meer dan Ganymedes.

	omloop:   57.910.000 km (0,38 AE) afstand tot de Zon
	diameter: 4.878 km 
	massa:    3,30e23 kg

In de Romeinse mythologie is Mercurius de god van de handel, de Romeinse tegenhanger van de Griekse God Hermes, de boodschapper van de Goden. De planeet kreeg waarschijnlijk deze naam omdat ze zich zo snel langs de hemel beweegt.

Mercurius was reeds gekend door de Soemeriërs (3de eeuw voor chr.) De Grieken gaven haar twee namen : Apollo voor haar verschijning als morgenster en Hermes als avondster. Nochtans wisten de Griekse astronomen dat het tweemaal over hetzelfde hemellichaam ging. Heraclitus was er zelfs van overtuigd dat Mercurius en Venus rond de zon draaiden en niet rond de aarde.

Mercurius werd tot nog toe door slechts één ruimtetuig bezocht : Mariner 10. Mariner 10 vloog in de periode 1973 en 1974 driemaal langs de planeet. Slechts 45% van het oppervlak werd in kaart gebracht.

Mercurius omloop is heel excentrisch; in het perihelium is de planeet slechts 46 miljoen km van de zon verwijderd maar in het aphelium bedraagt de afstand 70 miljoen km. Het perihelium van de baan beweegt heel langzaam rond de zon. Men noemt dit precessie. 19de eeuwse astronomen observeerden de omloop van Mercurius heel nauwkeurig. Maar de omloop kon niet verklaard worden op basis van de Newtoniaanse mechanica. Gedurende tientallen jaren kon men de afwijking tussen de waargenomen en de voorspelde positie niet verklaren. Sommigen veronderstelden dat er zich een andere planeet (Vulcanus genoemd) tussen de baan van Mercurius en de zon bevond en verantwoordelijk was voor het verschil. Het echt antwoord kwam echter van Einstein die met behulp van zijn Algemene Relativiteitstheorie een verklaring kon geven voor de eigenaardige beweging van de baan van Mercurius. Voor Einstein een bewijs dat zijn relativiteitstheorie wel delgelijk werkte.

Tot in 1962 dacht men dat een "dag" op Mercurius even lang was als een "jaar", zodat de planeet steeds dezelfde zijde naar de zon keert. Net zoals de Maan t.o.v. de Aarde. Maar in 1965 werd door observatie met doppler radar aangetoond dat dit niet correct is. Nu weten wij dat Mercurius driemaal rond haar as draait in exact dezelfde tijd dat ze tweemaal rond de zon draait.

Dit feit en de hoge excentriciteit van de baan van Mercurius veroorzaakt een heel speciaal effect voor een waarnemer die zich op Mercurius zou bevinden Op sommige plaatsen zou een waarnemer de zon zien verschijnen aan de horizon en ze zien groter worden terwijl ze zich aan de hemel omhoog beweegt. Wanneer de zon op haar hoogste staat zou ze even niet meer bewegen en dan plots in de tegenovergestelde richting verder gaan. Dan zou ze opnieuw even stoppen om vervolgens terug van richting te veranderen en terwijl ze naar de horizon toe daalt zou ze kleiner worden. Gedurende deze periode zouden de sterren driemaal rond de planeet zijn gedraaid. Waarnemers op andere plaatsen zouden andere maar even bizarre verschijnsels zien.

De temperatuurvariaties op Mercurius zijn de meeste extreme van heel het zonnestelsel : gaande van -180 C tot + 430 C. Op Venus is het nog heter, maar de temperatuur blijft er vrij stabiel.

Mercurius vertoont veel gelijkenissen met de Maan: Het oppervlak is bekraterd en heel oud; beiden hebben geen atmosfeer; en bezitten geen platentektoniek. Maar, Mercurius heeft een hogere dichtheid dan de Maan (5,43 gm/cm3 tegenover 3,34). Mercurius heeft, na de Aarde, de tweede hoogste dichtheid van de grote lichamen. De dichtheid van de aarde is te wijten aan gravitationele samentrekking; zo niet zou Mercurius een hogere dichtheid hebben dan de Aarde. Hieruit kunnen wij opmaken dat de dichte ijzeren kern van Mercurius veel groter is dan die van de aarde, dat ze zelfs vergelijkbaar is met die van de grote planeten van ons zonnestelsel. Mercurius heeft daardoor een kleine silicaten mantel en korst.

Het binnenste van Mercurius wordt gedomineerd door een grote ijzeren kern met een straal van 1800 tot 1900 km. De silicaten buitenlagen (analoog met de mantel en de korst van de Aarde) is slechts 500 tot 600 km dik. Tenminste een deel van de korst lijkt gesmolten te zijn.

Het oppervlak van Mercurius vertoont enorme glooiïngen , sommige tot honderden kilometers lang en meer dan drie kilometers hoog. Sommigen snijden door de kraterringen en andere delen van het oppervlak op zo een manier dat zij waarschijnlijk gevormd zijn door samentrekking van het oppervlak. Men vermoed dat het oppervlak van Mercurius met ongeveer 0,1% geslonken is (of de straal van de planeet is met 1 km verkleind).

De grootste herkenbare structuur op Mercurius is de Caloris Basin (rechts); ongeveer 1300 km in diameter. Deze structuur vertoont gelijkenis met de grote bekkens (maria) van de Maan. Zoals de bekkens van de maan, is Caloris Basin veroorzaakt door een heel grote inslag tijdens de beginperiode van ons zonnestelsel. Deze inslag was waarschijnlijk ook de oorzaak van het oude terrein aan de oppositiezijde van de planeet (links).

Naast zwaar bekraterde tereinen heeft Mercurius ook regio's waar het relatief vlak is. Misschien wel het resultaat kunnen zij van vroeger vulkanische activiteit (gesmolten lava).

Er is op dit ogenblik geen vulkanisme meer op Mercurius.

Verbazingwekkend is dat recente radarobservaties van de Noordpool van Mercurius (een regio die niet in kaart gebracht is door Mariner 10) sporen van waterijs aantonen in de schaduw van de kraters waar de zon niet aankan.

Mercurius heeft een klein magnetisch veld. De sterkte ervan is ongeveer 1% van dat van de aarde.

Mercurius heeft geen satellieten.

Mercurius is dikwijls zichtbaar met een verrekijker en zelfs met het blote oog, maar de planeet staat altijd kort bij de zon en is moeilijk waarneembaar in de schemering. Er zijn verschillende Web sites die de positie van Mercurisu (en de andere planeten aangeven). Meer detail- en aangepaste gegevens kunnen aangemaakt worden met een planetarium programma zoals Starry Night.

Copyright © 2005 - 2024 Venhuizerweer | Venhuizen Noord-Holland - Alle Rechten Voorbehouden